Museum 'De Sûkerei' Damwâld

Het leven en wonen in de Noordelijke Friese Wouden rond het jaar 1900 staat centraal in het openluchtmuseum De Sûkerei in Damwâld. Op het museumterrein zijn een oude cichoreidrogerij (entree), drie woudhuisjes (wâldhúskes) en een oude poldermolen gereconstrueerd.

Cichoreidrogerij en de cichoreiplant

De cichoreidrogerij stond vroeger in De Falom en fungeert als bezoekers- en expositieruimte. Het gehele cichorei productieproces kan men hier aanschouwen. Deze regio was lang de grootste producent van cichorei. De cichorei ('sûkerei') is een plant die van oudsher wordt gebruikt als groente en geneesmiddel. In de 18e eeuw ontdekte men dat de wortel van deze plant kon worden gebruikt voor het produceren van surrogaat voor koffie, die toen duur was. In Noordoost-Friesland stonden vroeger tientallen cichoreidrogerijen. De gemeente Dantumadiel was eens de grootste producent, met export naar o.m. Rusland, Denemarken en Engeland.
In het begin van de 20e eeuw begint de geleidelijke neergang van de cichorei als koffiesurrogaat. In de jaren zestig werden in Nederland de laatste fabrieken gesloten.
Tegenwoordig is er weer een opkomst van cichorei toepassingen. Cichorei vind men steeds meer in suikervrije producten, voor o.m. diabetici. Ook wordt er medicinale werking toegekend aan cichorei.

Drie woudhuisjes

De drie woudhuisjes ('wâldhúskes') op het museumterrein stonden vroeger in de dorpen in de Gemeente Dantumadiel, en zijn in deze streek een karakteristieke historische woonvorm, die vrijwel geheel is verdwenen. De 'wâldhúskes' vinden hun oorsprong in de plaggenhut en de latere spitkeet.

Het eerste huisje: in 'De Falom' (De Valom) ligt de nadruk op het vissen, jagen en stropen.
Het tweede huisje: in 'De Westereen' (Zwaagwesteinde) is de situatie herschapen van een gezin dat leeft van ambacht en handel.
Het derde huisje: in 'De Geast' (Rinsumageest) is een 'wâldspultsje' met een gezin dat leeft van een gemengd bedrijf (veeteelt en akkerbouw).

Poldermolen

Nieuw op het museumterrein is poldermolen 'De Mearmin' (De Meermin). Deze molen - van oorsprong uit Roodkerk uit 1892, en later verplaatst naar de 'Geastmer mar' bij Rinsumageast - bemaalt het museumterrein. Als de vlag uit is en er genoeg wind staat, is de molen werkzaam.

U bent van harte welkom. Na een rondleiding schenken we graag een kopje (cichorei) koffie met een "sukereike" (koekje). Oant sjen / tot ziens!