Elfstedenmonument Tegeltjesbrug Gytsjerk
Gytsjerk
Over het riviertje De Murk bij Gytsjerk vind je de bekende Tegeltjesbrug, hét Elfstedenmonument van Friesland.
Neem alvast een kijkje
Elfstedenmonument 'It Sil Heve' is ontworpen en gerealiseerd door beeldend kunstenaars Maree Blok en Bas Lugthart. Het is een populaire locatie om foto's te maken. Er is een kleine parkeerplaats aanwezig.
Laatste brug voor de finish
De Kanterlandse brug over De Murk is de laatste brug op de Elfstedenroute waar de schaatsers onderdoor rijden voordat zij aan de finish op de Bonke in Leeuwarden verschijnen. De brug is bedekt met duizenden handgemaakte tegeltjes, waarop in blauw glazuur de portretten zijn afgedrukt van schaatsers die ooit de Elfstedentocht hebben uitgereden. Zij zijn met foto, naam en jaartal vereeuwigd op het Elfstedenmonument.
Heroische namen
In de afgelopen eeuw zijn 16 tochten gereden, waarbij duizenden rijders de finish hebben gehaald. Van dichtbij ziet men al die duizenden portretten van schaatsers, van bekenden en onbekenden, van jong en oud, van vroeger en nu. Naast de heroïsche namen uit het verleden staan de helden van nu. Ook koning Willem-Alexander (die in 1986 meedeed onder de schuilnaam W.A. van Buren) heeft een tegeltje op de brug.
Vele namen worden één
De tegels zijn zo geselecteerd en aangebracht dat de duizenden kleine portretten samenvloeien tot één grote voorstelling. Op de zijkant van de brug verschijnt dan vaag het beeld van een groep schaatsers die in een lange sliert achter elkaar rijden. Hoe verder men zich van de brug verwijdert, hoe duidelijker de schaatsers te zien zijn.
It sil heve
Aan de straatkant van de burg zijn de woorden 'It Sil Heve' te lezen. Het waren de legendarische woorden waarmee in 1985 de eerste Elfstedentocht na 22 jaar werd aangekondigd.
Onthulling
In de zomer van 2001 is het eerste gedeelte van het Elfstedenmonument onthuld. Duizenden foto’s van Elfstedenrijders werden hiervoor opgestuurd. Na de onthulling hebben afgelopen jaren vele duizenden mensen uit binnen- en buitenland het monument bezocht, waaronder ook koning Willem-Alexander en Máxima.
Volgende tocht
De zuidzijde van het monument kan pas gerealiseerd worden na de eerst volgende Elfstedentocht. Iedere schaatser die de tocht uitrijdt kan dan weer zijn of haar schaatsfoto opsturen.
Doorvaarhoogte
Voor de watersporters onder ons: de Kanterlandse brug heeft een doorvaarhoogte van 2,5 m. Het is een vaste brug, dus alleen met een sloep, sup, kano of gestreken mast kun je er onder door.
Hier vind je Elfstedenmonument Tegeltjesbrug Gytsjerk
Weg tussen Gytsjerk en MiedumCanterlandswei
Gytsjerk Plan je route
vanaf jouw locatie
-
Noorderbegraafplaats
Noorderbegraafplaats
Vijftien geallieerde vliegers en vijftien verzetsslachtoffers vinden hun laatste rustplaats op de Noorderbegraafplaats in Leeuwarden. Ook worden er tijdens de Tweede Wereldoorlog bijna 450 gesneuvelde Duitse militairen begraven. Hun stoffelijke resten worden in 1958 overgebracht naar de Duitse oorlogsbegraafplaats Ysselsteyn.
Kort na het begin van de bezetting wordt de Noorderbegraafplaats aan het Leeuwarder Schapendijkje in gebruik genomen als militair ereveld. De eerste teraardebestelling van Duitse oorlogsdoden vindt er op 9 augustus 1940 plaats. Bij de bevrijding liggen op het Ehrenfriedhof bijna 450 Duitse militairen, die in 1958 collectief worden overgebracht naar de Kriegsgräberstätte Ysselsteyn bij Venray.
Het aantal geallieerde militairen dat vanaf juli 1941 op de begraafplaats een laatste rustplaats krijgt is qua aantal veel geringer. Nu nog liggen dertien Engelsen en twee Nieuw-Zeelanders begraven onder een rij karakteristieke witte headstones op regel 23 van de 2e afdeling. Oorspronkelijk waren er meer geallieerde oorlogsgraven. Twee Amerikanen en een Canadees zijn na de bevrijding herbegraven op de erevelden in Margraten en Holten.
In alle nu nog aanwezige geallieerde oorlogsgraven zijn bemanningsleden van vliegtuigen begraven. Van hen zijn alleen David Kay Foster en Robert Stanley Ling in de gemeente Leeuwarden gesneuveld. Hun Mosquito jachtbommenwerper stort op 28 mei 1944 neer op het vliegveld na een beschieting door luchtafweergeschut. De overige vliegeniers komen om een andere reden op de Noorderbegraafplaats terecht. Albert Hayes, Len Townrow en Michael John Boyle worden alle drie zwaargewond overgebracht naar het Bonifatiusziekenhuis en sterven daar ondanks de goede zorgen van de Duitse medische staf.
Jarenlang onderzoek door de Stichting Missing Airmen Memorial Foundation (SMAMF) in samenwerking met de Bergingsdienst van de Koninklijke Luchtmacht achterhaalt de identiteit van de zes gesneuvelden in het eerste graf. Het gaat om de bemanning van Wellington R1397. Het vliegtuig stort op 25 juli 1941 bij Boazum neer na een luchtaanval op Emden en is het eerste toestel dat crasht op het Friese vasteland. In 2015 zijn in aanwezigheid van nabestaanden twee nieuwe grafstenen met de namen van de bemanning door een legerpredikant ingezegend. De oude, naamloze, steen is nog te bezichtigen in het Fries Verzetsmuseum.
Ook liggen er vijftien verzetsslachtoffers begraven op de Noorderbegraafplaats, op een speciaal daarvoor ingericht ereveld. Op de grafmonumenten staat de tekst:
‘Fallen yn ‘e striid tsjin ûnrjocht en slavernij - dat wy yn frede foar rjocht en frijdom weitsje’
‘Gevallen in de strijd tegen onrecht en slavernij, opdat wij in vrede voor recht en vrijheid waken.’
Het meest in het oog springend zijn de drie zij aan zij geplaatste monumenten van de broers Mark, Klaas en Hyltje Wierda, die op 11 april 1945, enkele dagen voor de bevrijding, werden gefusilleerd bij Dronrijp.
De oorlogsgraven op de Noorderbegraafplaats zijn geadopteerd door vijf scholen uit Leeuwarden, die elk jaar op 15 april een herdenking organiseren.
Ook achter de grafmonumenten voor de Joodse familie Suskind (graf 03/-/24 /04) gaat een tragisch oorlogsverhaal schuil. MTS-leraar Willy Süskind stapte samen met zijn vrouw en zoon uit het leven, één dag na de Duitse inval in Nederland.
Helemaal achter op de begraafplaats herinnert een bijzonder grafmonument eveneens aan een oorlogsdrama. Het beeld van een treurende vrouw is geplaatst op het graf van Johanna Wilhelmina te Winkel en haar zoontje Hans, beiden slachtoffer van afgedwaalde bommen op de Julianastraat in 1942 (graf 04/1b/10).
