Sint Vituskerk Wetsens
WETSENS
Wetsens was ooit de grootste terp van Fryslân, maar er is sinds 1892 nog maar een klein gedeelte van over. De opgang naar de kerk is door de afgravingen vrij steil geworden.
Neem alvast een kijkje
Nog voorbij Dokkum, bijna aan de Waddenkust ligt het terpdorp Wetsens met in het midden de Sint Vituskerk. Door de afzijdige ligging van de verbindingsweg van Dokkum naar Metslawier is dit dorpje mooi gaaf gebleven.
Ooit was deze terp de grootste van Fryslân, maar er is sinds 1892 nog maar een klein gedeelte van over. Op de afgegraven grond kwam een boerderij te staan. De opgang naar de kerk is door de afgravingen vrij steil geworden. Ondanks alle veranderingen door de eeuwen heen, vormt het dorpje Wetsens een idyllisch plaatje.
De kleine kerk is in de 12de eeuw gebouwd van tufsteen. In 1842 is de zadeldaktoren ingestort en is deze vervangen door een driezijdig dak met een aparte (aan de kerk hangende) klokkenstoel.
Deze kerk is sinds 2016 in eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken en wordt beheerd door een plaatselijke commissie van vrijwilligers. De commissie organiseert leuke activiteiten als wandelingen en concerten, kijk op de website van de kerk voor een overzicht van de activiteiten. Ook wordt de kerk verhuurd voor rouwen en trouwen.
Meer weten over de kerk? Klik dan hier
-
De sluis van Ouwe Syl
De sluis van Ouwe Syl
(beluister hier het audioverhaal)
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl. Het dorp dankt zijn ontstaan én naam aan de sluis. In het Bildtse dialect dat hier gesproken wordt: Ouwe Syl.
De sluis – van hout - wordt in 1507 in de pas aangelegde vijftien kilometer lange dijk getimmerd en is onderdeel van een grootschalige inpoldering. 'Skep foor skep' veroveren arbeiders hier land op zee, de vroegere monding van de Middelzee om precies te zijn. De sluis, op de plek waar de Oude Rij in zee stroomt, zorgt voor afwatering van de vruchtbare polder. Schepen kunnen via de schutsluis naar de Waddenzee en terug landinwaarts. Aanleggen kan bij de kolk, een klein haventje achter het café.
Een eeuw later, rond 1600 is alweer land aangeslibd en komt er een nieuwe afwateringssluis twee kilometer noordwaarts: de Nije Syl (de nieuwe zijl, sluis), waar ook een gehucht ontstaat. Het dorp met de oude sluis verandert dan van Bildtsyl naar Ouwe-Syl.
Toch is de sluis van het oude Bildt nog steeds onderdeel van de waterkering. De dijk functioneert namelijk nog als slaperdijk, een reservedijk dus. De eikenhouten deuren die je in de sluis ziet hangen kúnnen het water tegenhouden. Ze zijn in 2006 geplaatst omdat de oorspronkelijke deuren waren verdwenen. Tot die tijd lagen er tientallen balken achter het café, die in geval van nood in de sluis geschoven konden worden.
De Sylsters zullen tegenwoordig niet wakker liggen van hoog water. Een paar eeuwen geleden was dat wel anders. Als er tijdens Kerst 1717 een stormvloed over de kust raast bijvoorbeeld. Het zoute zeewater dreigt de polders in te stromen en de sluis begeeft het bijna. De heldhaftige timmerman Krelis Anne laat de Sylsters als de wiedeweerga een huis afbreken en het puin in de sluis storten. Het dorp is gered, net als het achterland. Iemand die goed bevelen uit kan delen staat hier op 'e Syl nog altijd bekend als iemand die 'ken kommendere als Baas Krelis.'
Ingesproken door:
Als architect leeft Alex van de Beld tussen twee werelden; de wereld van het landschap en de natuur, met daarnaast de wereld van de kunst en de cultuur. Alex werkt al zijn hele leven om die werelden te verbinden. Dat is volgens hem nu meer dan ooit nodig, willen we een nieuwe toekomst ontwerpen.Alex leerde Joop Mulder in de aanloop naar 2018 kennen. “Joop was iemand die verschillende culturen bij elkaar bracht, zoals een sluis water met elkaar verbindt. Dat is meer en meer nodig om een inspirerende leefomgeving te maken waarin iedereen zijn plek vindt. Daarom zullen we Joop Mulder missen. Maar we gaan met zijn mentaliteit, creativiteit en zijn sense of place aan de slag voor het landschap van de toekomst.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
