Holwerd (Holwert)
Holwerd
Holwerd is een klein dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân dat vooral bekendheid geniet vanwege haar functie als vertrekpunt van de veerboot naar Ameland en de plek van waaruit vele wadlooptochten starten.
Neem alvast een kijkje
Holwerd heet in het Fries Holwert met een -t op het eind. Het dorp ligt ten noordwesten van Dokkum, bijna tegen de Waddenzee aan.
Het is een klein dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân dat vooral bekendheid geniet vanwege haar functie als vertrekpunt van de veerboot naar Ameland. Ook worden er vele wadlooptochten naar het eiland gelopen vanaf Holwerd.
Het dorp is nu bezig met een nieuw project om zelf ook meer te kunnen profiteren van haar ligging aan de Waddenzee: Holwerd aan Zee. Doel is om de Holwerter Feart door te trekken naar de zoute zee. Op de plek waar vijftig jaar geleden de Waddenzee werd ingepolderd, willen de Holwerders nu weer richting de zee bewegen, zodat de natuurlijke dynamiek tussen mens en natuur, water en land, oud en nieuw meer ruimte krijgt. Maar dat is technisch en financieel gezien nog wel een uitdaging, dus wordt vervolgd!
Holwerd heeft dus een lange pier met veerhaven, een kerk met een bijzonder verhaal, een aantal leuke logementen en vakantieshuisjes, een enorm beeld op de dijk van twee dames die wachten op hoog water en een mooi kweldergebied.
De Holwerterpolder is deel van het grootste overgebleven kweldergebied van Europa: Noard-Fryslân Bûtendyks waar vele vogels fourageren. Vanuit vogelkijkhut 'Kees Weverswadpost' kun je ze mooi observeren zonder ze te storen.
-
De sluis van Ouwe Syl
De sluis van Ouwe Syl
(beluister hier het audioverhaal)
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl. Het dorp dankt zijn ontstaan én naam aan de sluis. In het Bildtse dialect dat hier gesproken wordt: Ouwe Syl.
De sluis – van hout - wordt in 1507 in de pas aangelegde vijftien kilometer lange dijk getimmerd en is onderdeel van een grootschalige inpoldering. 'Skep foor skep' veroveren arbeiders hier land op zee, de vroegere monding van de Middelzee om precies te zijn. De sluis, op de plek waar de Oude Rij in zee stroomt, zorgt voor afwatering van de vruchtbare polder. Schepen kunnen via de schutsluis naar de Waddenzee en terug landinwaarts. Aanleggen kan bij de kolk, een klein haventje achter het café.
Een eeuw later, rond 1600 is alweer land aangeslibd en komt er een nieuwe afwateringssluis twee kilometer noordwaarts: de Nije Syl (de nieuwe zijl, sluis), waar ook een gehucht ontstaat. Het dorp met de oude sluis verandert dan van Bildtsyl naar Ouwe-Syl.
Toch is de sluis van het oude Bildt nog steeds onderdeel van de waterkering. De dijk functioneert namelijk nog als slaperdijk, een reservedijk dus. De eikenhouten deuren die je in de sluis ziet hangen kúnnen het water tegenhouden. Ze zijn in 2006 geplaatst omdat de oorspronkelijke deuren waren verdwenen. Tot die tijd lagen er tientallen balken achter het café, die in geval van nood in de sluis geschoven konden worden.
De Sylsters zullen tegenwoordig niet wakker liggen van hoog water. Een paar eeuwen geleden was dat wel anders. Als er tijdens Kerst 1717 een stormvloed over de kust raast bijvoorbeeld. Het zoute zeewater dreigt de polders in te stromen en de sluis begeeft het bijna. De heldhaftige timmerman Krelis Anne laat de Sylsters als de wiedeweerga een huis afbreken en het puin in de sluis storten. Het dorp is gered, net als het achterland. Iemand die goed bevelen uit kan delen staat hier op 'e Syl nog altijd bekend als iemand die 'ken kommendere als Baas Krelis.'
Ingesproken door:
Als architect leeft Alex van de Beld tussen twee werelden; de wereld van het landschap en de natuur, met daarnaast de wereld van de kunst en de cultuur. Alex werkt al zijn hele leven om die werelden te verbinden. Dat is volgens hem nu meer dan ooit nodig, willen we een nieuwe toekomst ontwerpen.Alex leerde Joop Mulder in de aanloop naar 2018 kennen. “Joop was iemand die verschillende culturen bij elkaar bracht, zoals een sluis water met elkaar verbindt. Dat is meer en meer nodig om een inspirerende leefomgeving te maken waarin iedereen zijn plek vindt. Daarom zullen we Joop Mulder missen. Maar we gaan met zijn mentaliteit, creativiteit en zijn sense of place aan de slag voor het landschap van de toekomst.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
