De Trynwâlden

(21.6 km)

Maak een prachtige wandeling door de historische dorpjes van de Noardlike Fryske Wâlden. Onderweg kom je Staten en Stinzen, kunstwerken en natuurgebieden tegen. Kies voor de grote lus van ruim 21 kilometer of wandel de noord- of zuidlus van ongeveer 14 kilometer.

Rondwandeling door de Noardlike Fryske Wâlden
Deze afwisselende rondwandeling voert je door het karakteristieke coulisselandschap van de Noardlike Fryske Wâlden. Je wandelt langs elzensingels, houtwallen, oude paden en sfeervolle dorpen. De volledige route is ruim 21 kilometer, maar je kunt ook kiezen voor een noord- of zuidlus van elk circa 14 kilometer. De splitsing bevindt zich tussen knooppunt 45 en 77.

Dorpen vol karakter
Onderweg passeer je de dorpen Mûnein, …

Dorpen vol karakter
Onderweg passeer je de dorpen Mûnein, Ryptsjerk, Gytsjerk en Oentsjerk. Elk heeft zijn eigen charme, van oude dorpskernen tot landgoederen en monumentale boerderijen. Deze streek, ook wel de Trynwâlden genoemd, ademt rust, historie en verbondenheid met het landschap.

Landgoederen en Stinzen
Langs de route liggen bijzondere buitenplaatsen zoals Landgoed De Klinze, Heemstra State en Stania State. Deze statige landgoederen herinneren aan de Friese adel en vormen markante punten in het landschap.

Natuurgebieden onderweg
De route voert door en langs diverse natuurgebieden zoals Grikelân en Turkije, het waterrijke Ottema-Wiersmareservaat, het open veenlandschap van It Bûtefjild en het kleinschalige stroomdalgebied De Bouwepet. Elk gebied heeft zijn eigen karakter en is rijk aan planten, vogels en historie.

Kunst in het landschap
Onderweg kom je drie kunstwerken tegen die verwijzen naar de levenswijze van vroeger in dit gebied.

De Flaaksrûpelers in Mûnein; herinnert aan de vlasbewerking in een vroeger vlasfabriek aan de Halligenweg.
De Leiker in Ryptsjerk; een sculptuur uit 1986 van Frans Ram dat de baggeraars (‘leikertjes’) eert voor hun werk in de vaarten.
De Boot van Toen; een monumentaal kunstwerk dat herinnert aan de bedrijvigheid rond vroegere vaarwegen en kanalen.

Dit ga je zien

TOP Trynwâlden

Vanaf Toeristisch Overstappunt Trynwâlden kun je wandelend, fietsend of varend deze schilderachtige regio (Aldtsjerk, Oentsjerk, Readtsjerk, Mûnein, Gytsjerk, Wyns, Ryptsjerk en Tytsjerk) en omgeving verkennen.

Landgoed De Klinze

Klinze, het landgoed waar je je nieuwe bed vindt, gewoon heerlijk uit logeren gaat en dwaalt door het prachtige park. En ontdek de verhalen door de kunst en de state!

Grikelân en Turkije

Je kan dit mooie natuurgebied te paard ontdekken, maar als je liever een wandeling maakt is dit ook geen probleem. De eikenhouthakbosjes hebben veel paden en passen in de sfeer van de landgoederen Staniastate en de Klinze in de Trynwâlden. De entree...

Mûnein

Mûnein behoorde tot 1948 bij Oentsjerk. Vandaar misschien dat in dit dorp een kerk ontbreekt. Mûnein heeft zijn naam aan een inmiddels verdwenen molen ontleend.

Kunstwerk de Flaaksrûpelers

Tegenover het pand Dr. Kijlstraweg 62 staat het kunstwerk De Flaaksrûpelers, gemaakt door Gosse Dam in 1990. Het herinnert aan de vlasbewerking. In Mûnein stond vroeger aan de Halligenweg een vlasfabriek.

Geologisch Monument Bouwepet

Geologisch monument gemaakt van zwerfkeien uit de IJstijd.

Natuurgebied de Bouwepet

Het stroomdal van de Bouwepet is al ontstaan in de laatste ijstijd. Dit verklaart ook het voorkomen van de vele zwerfkeien in de bodem die door het landijs zijn meegevoerd. Het stroomdal vormt een fraai landschap. Het water slingert tussen de aangre...

Ottema Wiersmareservaat - Nynke Rixt Jukema - uitkijktoren

Laagveengebiedje.

Natuurgebied It Bûtefjild

Wandelen, fietsen en varen in het domein van de otter: It Bûtefjild is een afwisselend landschap van veen, water en riet- en weidelandschap.

Skûltsje Klaasslúske

Het skûltsje bij het Klaasslúske is een bank ontworpen door Nynke Rixt Jukema. Het is geplaatst in 2021 en is een prachtig rustpunt en biedt informatie over dit gebied. Het gemaal dat op deze plek staat is gebouwd in 2021.

Kerk van Ryptsjerk

Eind 18e eeuw wordt in Ryptsjerk een kerk gebouwd op dezelfde plaats waar al in 1540 een kerk stond. De familie Looxma-Ypeij heeft er een eigen familiebank. Na het overlijden van Baudina schenkt Age de kerk een orgel.

Boerderij naast de kerk

De familie Looxma-Ypey koopt vele boerderijen en landerijen op in de omgeving van Ryptsjerk, waaronder de boerderij naast de kerk. Deze wordt in 1878 drastisch gerenoveerd naar – voor die tijd - moderne maatstaven.

De Leiker

Beeld De Leiker in het Friese dorp Rijperkerk (Ryptsjerk). In 1986 gemaakt door Frans Ram uit Hogebeintum. Het beeld symboliseert het werk van de 'leiker'; een baggeraar die 'klyn' (veen) baggerde van de bodems van de vaarten rondom Rijperkerk.

De Boot van Toen

Dit kunstwerk vaart misschien niet, maar is wél een mooi aandenken aan een tijd dat het er hier allemaal een tikje anders uitzag. Verschillende vaarwegen kwamen hier samen en er was veel bedrijvigheid.

De Vertakking Tuinen

De open tuinen van de Vertakking beslaan ca. 1 ha en bestaan uit o.a. siertuinen, vijvers, een groentetuin, een kruidentuin, pluktuin, boomgaard met wilde flora en dierenverblijven. Ze zijn van maandag t/m zaterdag vrij toegankelijk.

Binnendyk 106

Op de kruising van de Binnendijk met de Nieuwlandsweg staat een gaaf voorbeeld van een zogenaamd wâldhúske waar vroeger het gezinsleven in één openruimte plaatsvond met het zoldertje als berging.

Voormalig zuivelfabriek Trynwâlden

Voormalige melkfabriek met monumenten status bestaat al sinds 1896, toen vijftien boeren de handen ineen sloegen om de stoomzuivelfabriek Trynwâlden op te richten. In 1976 kreeg de fabriek een andere bestemming maar zeker een bezichtiging waard.

Rinia van Nautaweg 25

Dit moderne landhuis staat op een historische plek waar al in de 17 e eeuw het fraaie landgoed Buitenrust stond. Het landgoed Buitenrust werd afgebroken in de 19 e eeuw.

Gytsjerk

Gytsjerk lag oorspronkelijk westelijker dan het in de twintigste eeuw is gelegen. Het centrum van het dorp lag rond de Martinuskerk uit de 12e eeuw. De plaatsnaam verwijst mogelijk naar de oprichter of eigenaar van de kerk, ene 'Gye'. In 1439 werd d...

Martinuskerk Gytsjerk

Aan de negentiende-eeuwse voorzijde met geveltoren lijkt deze kerk niet zo oud. Maar het gebouw dateert al uit de twaalfde eeuw. Wel is het vaak veranderd en gerepareerd.Oude gedeelten muurwerk van tufsteen zitten vooral aan de noord- en...

Zeventig evacués uit Arnhem en Limburg

Het grafmonument in Gytsjerk is opgericht ter nagedachtenis aan Maria v/d Heuij. Maria was een van de zeventig evacués uit Arnhem en Limburg die op 22 januari 1945 in Gytsjerk arriveerden. Maria overleed een dag later, slechts enkele maanden oud.

Weidelandschap rondom Gytsjerk

In de polder zitten weidevogels (voorjaar) of ganzen (winter). In de zomer staan er mooie oeverplanten in de sloten, zoals kattenstaart, zwanenbloem, grote wederik en moerasspirea.

Mariakerk Oentsjerk

Deze oude kerk is van rode kloostermoppen gebouwd. Interessant zijn de sporen in het metselwerk. Zo is er zowel aan de noord- als zuidkant een grote rondboog te zien; sporen van aangebouwde laatmiddeleeuwse kapellen die in de zeventiende eeuw zijn g...

Heemstra State

Heemstra State was tot 1930 een state in het adellijke dorp Oentsjerk. Heemstrastate is nu een zorgcentrum gelegen in het oude Heemstrapark met lange lanen en oude bomen.

Stania State

Een unieke locatie. Landgoed Stania State ligt in Friesland, verscholen in de bosrijke omgeving tussen Oentsjerk en Aldtsjerk op fietsafstand (ca. 10 km) van Leeuwarden en Dokkum.

Sint-Pauluskerk Aldtsjerk

Deze zaalkerk is gebouwd op een zandrug. Zowel kerk als toren zijn diverse keren verbouwd, wat zorgt voor boeiende contrasten. De muren van de kerk zijn als een mozaïek van bak- en tufsteen.Links naast de huidige ingang aan de noordzijde...