Bartlehiem

Dit kleine dorpje telt ongeveer 70 inwoners en is wereldwijd bekend door ‘het bruggetje’ tijdens de Elfstedentocht. Beelden die iedereen zich nog wel herinnert: de mensenmassa op en rondom de kruising. Het is het mooiste punt tijdens de Elfstedentocht omdat de schaatsers hier twee keer langskomen: eerst de Dokkumer Ee op richting Dokkum, ook wel ‘de Hel van het Noorden’ genoemd, en daarna terug, via Bartlehiem (dan nog ongeveer 10 kilometer) naar de finish in Leeuwarden, op de Bonkevaart.

Bartlehiem dankt zijn naam aan een voormalig nonnenklooster Bethlehem, wat iets ten Noordoosten van het dorp lag.

Recreatie in Bartlehiem

Natuurlijk, in Friesland moet je wel het water op, overal is het mooi. Maar zo'n herkenbaar stukje Elfstedentocht varen is wel heel bijzonder. Bartlehiem ligt aan het vaarwater van de Dokkumer Ee, dat onderdeel is van de Noordelijke Elfstedenvaarroute. Een mooie kanoroute is er ook, die van Aldtsjerk, Wyns en Bartlehiem. Wil je tussendoor even stoppen? Een fijne plek is Anne-Famkes Pleats in Bartlehiem / Stiens (ook gelegen aan de Dokkumer Ee) voor een bakje koffie, ijsje of een fijn gesprek. Ook ideaal voor kinderen om te spelen.

Of fiets en wandel door het gebied door middel van de handige knooppunten. Je kunt de kaarten kopen bij verschillende toeristische informatiepunten. Ook op de website van de Marrekrite kun je de kaart aanklikken voor wandel- en fietsknooppunten.

Skeelertocht - het evenement van Bartlehiem!

Elk jaar vindt in Bartlehiem, begin september, de inmiddels bekende skeelertocht plaats. Dit is een Open Nederlands Kampioenschap Skeeleren over 100km. Het wordt in hetzelfde weekend georganiseerd als de Wielerronde van Hallum (een dorp naast Bartlehiem). Een heel weekend feest dus!

Iconen Elfstedentocht

Dicht bij het bruggetje van Bartlehiem liggen nog meer ‘bezienswaardigheden’ die betrekking hebben op de Elfstedentocht.

Na Bartlehiem komen de schaatsers aan in het hart van Dokkum. Op het water van de Zijl, verlaten ze na hun stempel via hetzelfde water de stad weer op weg naar Leeuwarden. Dat punt in Dokkum wordt het keerpunt van de Elfstedentocht genoemd. Breng je een bezoek aan de Zijl, let dan eens op de bankjes die op de wal geplaatst zijn. De twee bankjes hebben de vorm van Friese doorlopers. De punt van de schaatsen geeft de richting van de schaatsers aan.

De schaatsers passeren weer Bartlehiem en voordat ze in Leeuwarden aankomen, komen ze langs de Tegeltjesbrug ‘It Sil Hêve’ (wat betekent ‘het zal gebeuren’; de kreet die de voorzitter van de Elfstedentocht in 1985 uitsprak om aan te geven dat er na 22 jaar weer een Elfstedentocht gereden zou worden) in Gytsjerk. Dit is de laatste brug waar de schaatsers onderdoor moesten. De brug bestaat uit duizenden blauwe tegeltjes met afbeeldingen, jaartallen en namen van deelnemers. Ook W.A. van Buren (onze eigen Koning Willem Alexander) komt er op voor. Als je van een grotere afstand naar de brug kijkt vormen de portretten een beeld van schaatsers.

De finish van de tocht der tochten is op de Bonkevaart, in Leeuwarden. Eind 2019 is er een prachtig monument gekomen: de boog van een halve (bovenste deel) van een Elfstedenkruisje. Als je op/aan het water staat weerkaatst de boog, waardoor je het kruisje helemaal compleet ziet. ’s Avonds is het verlicht.

In 2018 en 2019 heeft Maarten van der Weijden de Elfstedentocht gezwommen voor het goede doel. In 2019 is het hem gelukt om de finish te halen. Helaas moest hij in 2018 nabij Burdaard het water verlaten. Op deze plek is het beeld ‘Op handen gedragen’ in 2019 onthuld. Burdaard ligt ongeveer 5 kilometer van Bartlehiem af, ook aan de Dokkumer Ee.

Rondom Bartlehiem is er veel te doen en te zien

Het dorpje ligt dichtbij het natuurgebied It Bûtefjild, tussen Leeuwarden en De Westereen. Ideaal om te verkennen per (elektrische) boot of kano, en vaar over de ‘electric only route’.

Op ongeveer 15 kilometer van Bartlehiem ligt het ‘mooiste natuurgebied van Nederland’. Namelijk Waddenzee Unesco Werelderfgoed. Dé activiteit is natuurlijk wadlopen, dat kan in Holwerd, Wierum en Paesens-Moddergat. Aan de kant bij Bartlehiem, nabij Hallum en Marrum, ligt er nog een groot kweldergebied: het Noord-Friesland Buitendijks. Dit is één van Europa’s grootste kweldergebieden. Een mooie plek voor een wandeling met als startpunt het (gratis en onbemande) Kweldercentrum Noarderleech in Hallum. En sinds 2018 is er nabij Marrum een mooie route ontwikkeld, ter nagedachtenis aan ‘de paarden van Marrum’, die in 2006 wereldnieuws waren. Bekijk de route hier.

Bezoek ook het Ruurd Wiersma Hûs in Burdaard. Melkvaarder Ruurd Wiersma heeft tot aan zijn overlijden zijn hele huis, incl. plafond en meubilair beschilderd met naïeve schilderkunst.

Bartlehiem ligt in het terpengebied, omringd door terpendorpjes, zoals Burdaard, Ferwert, Ginnum, Reitsum. Ontdek deze dorpjes en de historie door middel van de terpenroute. Leuke tip: bezoek ook de Noord-Friese Winkeltjesroute, elke laatste zaterdag van de maand openen ze gezamenlijk hun deuren. Of bezoek de hoogste terp van Nederland: Terp Hegebeintum.

Nabij Bartlehiem liggen er verschillende Staten. Deze gebouwen waren vroeger het symbool van de rijkdom van Friesland. Bezoek de gebouwen of wandel door de mooie omringde tuinen / parken, veelal aangelegd door de bekende architect Roodbaard: De Klinze in Aldtsjerk, Stania State in Oentsjerk, Park Vijversburg in Tytsjerk, Martenastate in Koarnjum en Dekema State in Jelsum.

Wil je nog meer doen in de omgeving? Bezoek dan Kaasboerderij Johannahoeve in Ryptsjerk, Aqua Zoo aan de rand van Leeuwarden, ga varen of leer zeilen bij de Grote Wielen, leer surfen bij PZV de Wielen, relax bij Recreatieplas de Groene Ster of bij Eeltjemeer of bezoek Museum Klooster Claercamp in Rinsumageast.

Zin om te winkelen? Bezoek dan Dokkum of Leeuwarden. Bartlehiem ligt er precies tussenin!